روزنامه نگارى و رسانه؛ سالى تلخ و دشوار

سال ۱۳۹۱ در حالی به پایان رسید که سال خوبی برای اهالی مطبوعات در ایران نبود. بسیاری از روزنامه ها و نشریات منتقد توقیف و روزنامه نگاران زیادی دستگیر و روانه زندان شدند. این سرکوب و تحدید آزادی بیان و اهالی مطبوعات همچنان ادامه دارد، بطوریکه امسال ایران، رتبه ی ۱۷۴ آزادی مطبوعات در جهان را، در بین ۱۷۹ کشور جهان کسب کرد.

از توقیف نشریات تا محاکمه مدیران مسئول

در سالی که گذشت فضای مطبوعاتی ایران، روزانه شاهد توقیف مکرر روزنامه‌ها و احضار و تهدید مدیران مسئول نشریات منتقد بود که تاکنون نیز ادامه دارد.
از اوایل سال ۹۱ نشریات “آوای سلماس” به مدیر مسئولی علی محمدی ایروانلو، هفته نامه “ندای گروس” در سنندج توسط وزارت ارشاد، هفته نامه “نصیر بوشهر” با حکم دادستان بوشهر، روزنامه محلی “وارش” استان مازندران و نشریه دانشجویی “آرمان” در دانشگاه آزاد تهران توقیف شدند. در تیر ماه نیز از انتشار فصلنامه تحلیلی- پژوهشی “سیاووشان” به مدیر مسوولی سید حسین مجتهدی جلوگیری شد. همچنین مجوز خبرگزاری “وفا” و پروانه نشر “چشمه” لغو شدند.
در روز چهارشنبه ۱۶ اسفند ماه ۹۱، هفته نامه “آسمان” و ماهنامه های “تجربه” و ” مهرنامه” به طور همزمان توقیف شدند.
دادگاه مطبوعات مدیران مسوول نشریات “ایران جمعه”، “چلچراغ”، “سخن شهروند”،‌ “ستاره صبح”، “تهران امروز”، “بامداد”، “اتفاق نو“، سایت “عصر ایران” و مجله “خانه و خانواده” محاکمه و آنها را مجرم شناخت. دادگاه مدیر مسئول نشریه “همت و موج اندیشه” نیز برگزار شد. مصیب نعیمی، مدیرمسوول روزنامه ایران نیز به پرداخت ده میلیون تومان جریمه نقدی بدل از حبس محکوم شد. همچنین در مهرماه دادگاه “خبرگزاری رویترز” را مجرم دانست.
دفترسایت تلویزیون اینترنتی “جبهه پایداری”، دفتر هفته نامه “حدیث قزوین” و فروشگاه کتاب “چشمه” در قزوین متعلق به علی خوشگواری و محترم رحمانی پلمپ شدند.
در روز ۵ مهرماه به دنبال انتشار کاریکاتوری با عنوان “چشم بندان” روزنامه شرق توقیف و مهدی رحمانیان، مدیر مسول روزنامه شرق به زندان اوین منتقل شد. هادی حیدری، طراح کاریکاتور نیز به دادگاه احضار شد. اما این برخوردها با واکنش تند خانواده شهدا و رزمندگان مواجه شد و در دی ماه این روزنامه رفع توقیف شد.
بسیاری از نمایندگان مجلس این کاریکاتور را توهین به رزمندگان هشت سال دفاع مقدس دانستند در حالیکه فعالان رسانه ای آن را بهانه ای برای توقیف این روزنامه بیان کردند. روزنامه شرق در عمر نه ساله خود سه توقیف داشته است. این روزنامه در آخرین توقیف خود پس از دو سال تعطیلی از بهار سال ۸۹ دوباره شروع به کار کرد.
یک کاریکاتوریست قزوینی نیز به نام محمدشکرایه که کاریکاتوری از یک نماینده مجلس را کشیده بود و به ۲۵ ضربه شلاق محکوم شد.
هیئت نظارت بر مطبوعات مجوز انتشار روزنامه “مغرب” را به دلیل آن‌چه که نقض حدود قانونی مطبوعات عنوان شده لغو کرد. در ۱۶ اسفند محمدمهدی امامی ناصری، مدیر مسئول و علی‌رضا آقایی‌راد، دبیر گروه سیاسی روزنامه مغرب از سوی نیروهای امنیتی در دفتر روزنامه مغرب بازداشت و یک روز بعد از زندان آزاد شده بودند.
همچنین محمدرضا تقوی‌فرد، مدیرمسوول روزنامه “خورشید” و مدیر مسئول پایگاه خبری “سبزپرس” و رئیس ستاد اجرایی و مدیر مسئول روزنامه “یالثارات” به دادگاه احضار شدند.

بازداشت و حکم زندان برای اهالی قلم

سال ۹۱ همچون سالهای گذشته با بازداشت و صدور حکم زندان برای اهالی رسانه ها آغاز شد. ایران در زمینه بازداشت روزنامه نگاران یکی از بدترین رتبه ها را در جهان دارد، چنانکه بر اساس گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز “سال‌هاست که سرکوب و تحقیر مداوم روزنامه‌نگاران به فرهنگ سیاسی حاکمیت تبدیل شده است و ادامه حیات این رژیم بسته به سرکوب رسانه‌هاست.”
این برخوردها در خرداد ماه با محکومیت فریبرز رئیس دانا و منیژه نجم عراقی از اعضای کانون نویسندگان ایران اغاز شد. آنها برای اجرای حکم یک سال زندان بازداشت و به زندان اوین منتقل شدند.
در تیرماه نصور نقی‌پور، روزنامه نگار جهت اجرای حکم هفت سال حبس تعزیری روانه زندان شد. علی مصلحی، روزنامه نگار در کاشان نیز بازداشت و پس از چند ماه حبس در انفرادی آزاد شد.
در تیر ماه مصطفی بادکوبه‌ای، شاعر از سوی دادگاه انقلاب تهران به سه سال حبس تعزیری و پنج سال محرومیت از شعرخوانی در انجمن‌ها و سه میلیون ریال جریمه نقدی محکوم شد. این شاعر در اول آذر ماه برای گذراندن دوران محکومیت به زندان منتقل شد.
علی رنجبر و حمیدرضا عبدالهی دو وبلاگ نویس و مترجم بازداشت شدند. آرش رهایی مهر، وبلاگ نویس نیز برای گذراندن دوران محکومیت روانه زندان اوین شد و در مرداد ماه از زندان آزاد شد.
نازنین دیهیمی، مترجم ادبیات کودک برای اجرای حکم ۸ ماهه خود به زندان منتقل شد که پس از اتمام دوران محکومیت از زندان آزاد شد.
علی‌اکبر جوانفکر، مدیر عامل ایرنا و سرپرست موسسه مطبوعاتی ایران برای اجرای یک سال حبس خود روانه زندان اوین شد.
علیرضا روشن روزنامه نگار برای گذراندن حکم یک سال حبس تعزیری روانه زندان شد.
در شهریور ماه احمد نورمحمدی آبادچی، وبلاگ نویس منتقد در شهر اهواز بازداشت شد.
محمد صفرلفوتی، روزنامه نگار به ۵ سال حبس تعلیقی و ۵ سال محرومیت از همکاری وعضویت در احزاب و گروه ها و فعالیت های رسانه ای و مطبوعات و شاهو حسینی، روزنامە نگار و معلم مهابادی به پنج سال حبس محکوم شدند. همچنین در خرداد رضا جلودارزاده، سردبیر هفته‌ نامه توقیف شده صبح آزادی به اتهام تبلیغ علیه نظام به یک سال زندان محکوم شد.
در آبان ماه ستار بهشتی، وبلاگ نویس جوان که در پی بازداشت توسط پلیس و انتقال به زندان بر اثر شکنجه بازجوی خود کشته شد. با گذشت چندین ماه هنوز پرونده رسیدگی به این قتل به دادگاه ارسال نشده است.

موج تازه ای از بازداشت های فله ای روزنامه نگاران

دور جدید دیگری از بازداشت روزنامه نگاران و حمله به نشریات اصلاح طلب از هفتم بهمن ماه آغاز شد که در پی آن ۱۸ روزنامه نگار بازداشت شدند. در تاریخ هفتم بهمن ماه دو روزنامه نگار سلیمان محمدی و میلاد فدایی اصل بازداشت شدند. فردای آن روز ماموران امنیتی با یوروش به دفتر ۵ روزنامه و هفته نامه شرق، بهار، آرمان، اعتماد و آسمان ۹ روزنامه نگار دیگر را بازداشت کردند و در روزهای بعدی نیز تعدادی دیگر.
روزنامه نگارانی که بازداشت و با سپری کردن چند روز، چند هفته و یک ماه حبس با قرار وثیقه آزاد شدند، عبارتند از: مطهره شفیعی، علی دهقان، فاطمه ساغرچی، جواد دلیری، حسین یاغچی، کیوان مهرگان، امیلی امرایی، نرگس جودکی، ریحانه طباطبایی، اکبر منتجبی، پوریا عالمی، میلاد فدایی، سلیمان محمدی، پژمان موسوی، نسرین تخیری، ساسان آقایی، احسان مازندرانی، صبا آذرپیک و محمد جواد روح. همچنین روئین عطوفت از فعالان حوزه نشر نیز بازداشت و در وضعیت نامعلومی بسر می برد.
اگر چه هیچ مقام قضایی در مورد برخورد با روزنامه نگاران توضیحی نداد، اما وزارت اطلاعات در سه بیانیه مدعی ارتباط روزنامه‌نگاران داخلی با رسانه‌های خارجی شد ادعایی که بارها از سوی مسئولان این رسانه‌ها تکذیب شد.
همچنین از اوایل اسفند تعدادی از روزنامه‌نگاران از جمله خسر کردپور، مدیر آژانس خبری “موکریان‌نیوز”، قاسم احمدی، فاروق سامانی و رسول خضرمروت در بازداشت بسر می برند و هنوز دلیل بازداشت این فعالان اعلام نشده است.
در حال حاضر بیش از بیست نفر از روزنامه نگاران منتقد و شناخته شده ساکن تهران در زندان های اوین و رجایی شهر کرج به سر می برند و بسیاری دیگر با قید وثیقه های سنگین آزاد هستند. اما آمار دقیقی از شمار روزنامه نگاران محلی که در شهرستان ها زندانی هستند در اختیار نیست.
گفتنی است، پس از انتخابات سال ۸۸ بیش از ۱۵۰ روزنامه‌نگار بازداشت شدند و بدلیل همین فضای سنگین حاکم بر فعالیت‌های مطبوعاتی بسیاری از روزنامه نگاران بار سفر بستند و خاک ایران را ترک کردند.