برنامه جدید جمهوری اسلامی: افزایش ۱۰۰درصدی همکاری با لابی‌های موافق در خارج

بخش تحلیل خودنویس: بر اساس «بسته اجرایی وزارت امورخارجه قانون برنامه پنج‌ساله پنجم» مصوب هیات دولت، تقويت تعامل و همکاري با «لابي‌هاي موافق توسعه روابط با جمهوري اسلامی» و «گروه‌ها و مؤسسات و شرکت‌هاي ذي‌نفع در تداوم همکاری با جمهوری اسلامی» برنامه قطعی دولت ایران است.

به دنبال انتشار «تصویب‌نامه در خصوص بسته اجرایی وزارت امورخارجه» و ابلاغ آن از سوی محمد رضا رحیمی به این وزارت‌خانه، همکاران خودنویس بخش‌هایی از آن‌را مورد بررسی قرار داده‌اند. یکی از بخش‌های قابل تامل این بسته اجرایی، «استفاده از ظرفيت‌ها و امکانات گروه‌هاي همسو، لابي‌، و ضدجنگ جهت تعديل مواضع و رفتار کشورهاي غيرهمسو عليه جمهوری اسلامی» است.
در طول سالیان اخیر، گروه‌های مختلف سیاسی با طرح ایده‌های ضد جنگ، بحث‌های مرتبط با برخورد سخت‌گیرانه قدرت‌های بزرگ با جمهوری اسلامی بر سر برنامه هسته‌ای را زیر سوال برده‌اند. این گروه‌ها که اکثرا نگاهی چپ دارند، بعضا به مخالفت با منتقدین  برنامه‌های هسته‌ای و نظامی جمهوری اسلامی برخاسته و با یادآوری حمله نظامی آمریکا به عراق، بدون سندیت لازم، سعی کرده‌اند مشروعیت گزینه نظامی علیه جمهوری اسلامی را به حداقل برسانند.
برخی از این گروه‌ها نیز با وجود فقدان مجوز لابی‌گری، از سوی مراجع مختلف سیاسی، به عنوان لابی جمهوری اسلامی شناخته شده‌اند. مجموعه روابط سیاسی و اقتصادی برخی مرتبطین به این گروه‌ها با جمهوری اسلامی در گذشته و حال سوال‌های زیادی را بر می‌انگیزد.
بهره‌گیری از «گروه‌های هم‌سو» در «کشورهای غیر هم‌سو» از جمله ایالات متحده، کانادا، انگلستان و فرانسه می‌تواند مورد توجه دولت‌های این کشورها نیز قرار گیرد. دولت کانادا در ماه‌های اخیر، توجه زیادی به ایرانیانی کرده که با دولت جمهوری اسلامی همراهی و همکاری کرده‌اند. سخت‌تر شدن قوانین تحریم در آمریکا نیز چندان با مجموعه‌‌هایی که بخواهند با رژیم تهران هم‌راه و هم‌منفعت باشند، راحت نیست، نویسندگان برنامه جدید وزارت خارجه جمهوری اسلامی، استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای را نیز مدنظر قرار داده‌اند. در این برنامه به «بهره‌گيري از امکانات و ظرفيت‌هاي ديپلماسي رسانه‌اي در تعديل مواضع و رفتارهای کشوهای غیر هم‌سو» به عنوان یکی از فعالیت‌های سال‌های آینده پرداخته شده است. انتشار یادداشت‌هایی در رسانه‌های بزرگ که به نحوی اغراق‌آمیز، تاثیر تحریم‌ها را بزرگ‌نمایی می‌کند می‌تواند بخشی از همین برنامه باشد. بررسی خودنویس نشان می‌دهد که شرکت‌ها و موسساتی که کار مرتبط کردن شرکت‌های بزرگ خارجی به گروه‌های قدرتمند اقتصادی در داخل کشور را بر عهده داشته‌اند، به واسطه ارتباط با برخی از «لابی»ها، مورد توجه جمهوری اسلامی هستند.
به گفته یک تحلیل‌گر نزدیک به اتحادیه اروپا (نام محفوظ)، برخی از افراد مرتبط با «لابی»های فعال در آمریکا، تلاش زیادی برای افزایش نفوذ در اروپا به خرج داده‌اند. افزایش تماس‌های برخی لابی‌گران و حضورشان در جلسات کمیته‌های مختلف اتحادیه اروپا حتی به عنوان کارشناس، با حساسیت بخش‌های امنیتی این اتحادیه در مورد نحوه نفوذ گروه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی مواجه شده است.
بخشی از فعالیت‌های سیاسی علیه گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی در کشورهای «غیر هم‌سو» می‌تواند مورد استقبال مقام‌های جمهوری اسلامی قرار گیرد. وارد کردن سازمان مجاهدین خلق به فهرست سازمان‌های تروریستی در دوران ریاست جمهوری کلینتون، اگرچه نتوانست باعث برقراری رابطه میان تهران و واشینگتن شود، اما با رضایت حکومت جمهوری اسلامی هم‌راه بود. با این حال، از زمان طرح امکان خروج مجاهدین خلق از این لیست، تلاش‌های زیادی در آمریکا برای منصرف کردن وزارت خارجه صورت گرفت. بدون تردید، جمهوری اسلامی چنین تلاش‌هایی را با دیده منفی نخواهد نگریست و بر اساس برنامه پنج‌ساله مصوب هیات وزیران، به دنبال استفاده از «ظرفیت‌ها و امکانات گروه‌های هم‌سو و لابی» خواهد بود.

بخش قابل توجه دیگر، استفاده از ظرفیت‌های ایرانیان مقیم، جهت تعدیل مواضع و رفتارهای  دولت‌های کشورهای غیر هم‌سو علیه جمهوری اسلامی است. به این ترتیب، ایرانیانی که شهروندان این کشورها هم هستند، مورد توجه ویژه وزارت خارجه برای اثرگذاری روی دولت‌های مخالف جمهوری اسلامی خواهند بود. این ایرانیان قاعدتا با فعالیت‌های رسانه‌ای و یا «لابی‌گری» می‌توانند با ارتباط گرفتن  و جلب اعتماد دست‌اندرکاران اتاق‌های فکر نزدیک به دولت‌های غیر هم‌سو، تردیدهایی را در دل سیاست‌مداران ایجاد کنند. انتقال اطلاعات متناسب با خواست نظام جمهوری اسلامی از طریق برخی افراد نزدیک به اتاق‌های فکر، انتشار کتاب و مقاله و تلاش برای کوچک جلوه دادن برنامه‌های هسته‌ای و نظامی جمهوری اسلامی می‌تواند یکی از راه‌های متناسب با برنامه وزارت خارجه، حتی از طریق دیپلمات‌ها و مذاکره کنندگان سابق نظام که اینک مقیم غرب هستند باشد.
با این همه، از میان دولت‌های غربی، دولت محافظه‌کار کانادا با اخراج دیپلمات‌های ایرانی و کسانی که در سالیان گذشته، برای استفاده از ایرانیان مقیم، تلاش برای نفوذ در ساختار این کشور را آغاز کرده بودند، نخستین دولتی است که برنامه‌ریزان وزارت خارجه جمهوری اسلامی را ناکام کرده است.
از طرف دیگر، حتی فعالیت‌هایی که به ظاهر علیه رفتارهای جمهوری اسلامی اما با رعایت خطوط قرمز نظام انجام می‌گیرد، می‌تواند با غمض عین نظام تهران مواجه شود. انتقاد از نقض حقوق انسانی در ایران بدون بررسی و اشاره مستقیم به نقش رهبر جمهوری اسلامی و سانسور متناسب با خطوط قرمز در جزوه‌ها و اطلاعیه‌های منتشر شده را باید از این پس با دقت بیشتری مورد توجه قرار داد.
بررسی این مصوبه نشان می‌دهد که سیاست‌گذاران خارجی جمهوری اسلامی، Track II diplomacy را مدنظر قرار داده‌اند و با بهره‌گیری از اساتید دانشگاه‌ها و یا مقام‌های سابق دولتی در کشورهای غیرهم‌سو، فشار بر این دولت‌ها را به این طریق از اهداف این برنامه پنج‌ساله قرار داده‌اند.
باید توجه داشت که این برنامه، مد نظر وزارت خارجه است و ممکن است دستگاه‌های امنیتی روش‌های پیچیده‌تری برای تاثیرگذاری بر کشورهای غیر هم‌سو را مورد استفاده قرار دهند.
خودنویس در سال ۹۲، با دست‌یابی به تحلیل‌ها و اطلاعات بیشتر، به گفتگو با کارشناسان و بررسی عملکرد گروه‌هایی خواهد پرداخت که ممکن است به دلایل مختلف با برنامه‌های جمهوری اسلامی، «هم‌سو» باشند.