رضا غبيشاوي - هنگامي كه سرهنگ معمر قذافي يا همانگونه كه او دوست دارد مورد خطاب قرار گيرد "الاخ قائد الثوره " به عنوان اولين واكنش به فرار زين العابدين بن علي در نتيجه اعتراضات يك ماهه تونس، اين اعتراضات را نكوهش كرد ، فكرش را هم نمي كرد دو ماه بعد از اين اتفاق، خود نيز در شرايط مشابه بن علي قرار بگيرد.
ليبي در مقايسه با مصر و تونس
ليبي از لحاظ جغرافيايي ميان دو كشور تونس و مصر قرار دارد. دو كشوري كه در دو ماه گذشته با جنبش هاي فراگير و گسترده تغيير روبه رو شدند تا بن علي و حسني مبارك به ترتيب پس از 24 و 30 سال حكومت، از قدرت كنار زده شوند.
با اين حال ليبي در مقايسه با اين دو با شرايط متفاوتي روبه رو است. از لحاظ شاخص هاي اقتصادي در زمينه نرخ بيكاري، درآمد، درآمد سرانه و نرخ بيكاي بهتر از مصر و تونس است. ليبي همچنين برخلاف اين دو كشور از صادركنندگان عمده نفت است و روزانه حدود يك ميليون و 800 هزار بشكه نفت خام توليد مي كند.
ليبي برخلاف كشورهاي مصر، بحرين، الجزاير و تونس، نه در داخل و نه در خارج با گروه هاي مخالف سازماندهي شده روبه رو نبود و براي سال هاي زيادي سكوت گسترده اي در سراسر اين كشور حاكم بود. سكوتي كه تاكنون نشانه اي دال بر رضايت مردم ليبي دانسته مي شد اما با حوادث اخير نشان داد اين قاعده زيرسئوال رفته است.
در ليبي نيز به مانند مصر، بحرين، الجزاير ، يمن و مراكش، كاربران فيس بوك از طريق اين سايت تعامل اجتماعي روز مشخصي را به عنوان روز خشم تعيين كردند و همان روز آغاز دور جديدي از اعتراضات شد. با اين تفاوت كه در همه اين كشورها به جز ليبي، سابقه هاي زيادي از اعلام نارضايتي مردم بروز كرده بود اما وضعيت ليبي اينگونه نبود و حداقل در سال هاي اخير تاريخ چيزي از ابراز مخالف داخلي در ليبي در حافظه ندارد.
اما مهم ترين فرق قيام مردم ليبي با ساير انقلاب هاي منطقه اي ، نحوه برخورد حكومت ليبي با اين موضوع است. در حالي كه در كشورهاي ديگر پليس با باتوم ، گاز اشك آور و حداكثر از گلوله هاي جنگي سلاح هاي سبك عليه مردم بهره برد ، حكومت قذافي مردم را در شهرهاي خود با انواع سلاح هاي سنگين و نيمه سنگين جنگي از جمله جنگنده بمب افكن ها، توپ كشتي هاي جنگي و خمپاره انداز ها مورد هدف قرار داد. با هلي كوپتر به سمت شان راكت شليك كرد ، مردم را با موشك آر پي جي 7 و توپ ضدهوايي هدف قرار داد و حتي به خانه هاي معترضان خمپاره زد و بعد از اين همه جنايت ، قذافي در تلويزيون ظاهر شد و گفت: تا حالا دست به سلاح نبرده ايم ولي اگر اعتراضات ادامه يابد ، برخورد مي كنيم!
پر بيراه نيست كه يكي از مقامات ارشد ليبي كه به مردم پيوسته ، گفته است: اگر قذافي بمب اتم داشت ، در كاربرد آن عليه مردم ترديد نمي كرد.
نكات رسانه اي از انقلاب ليبي
ليبي بر خلاف ديگر كشورهاي شاهد اعتراضات با فضاي بسيار بسته داخلي از لحاظ فعاليت هاي سياسي، صنفي، رسانه اي و اجتماعي روبه روست. به همين دليل هم اكنون به جز راديو تلويزيون دولتي و چند روزنامه محدود دولتي ليبي، هيچ رسانه ديگري در اين كشور، خبرنگار ندارد و پوشش تحولات ليبي از ديگر راه ها صورت مي گيرد كه در نوع خبر جالب به نظر مي رسد.
به عنوان مثال علاوه بر استفاده از اطلاعات كارشناسان و منابع آگاه خبري كه تمايلي به اعلام نام خود ندارند، ديپلمات ها و مقامات مستعفي ليبي نيز به منابع خبري قابل اطميناني براي رسانه هاي معتبر تبديل شده اند ، مانند ابراهيم دباشي معاون سفير ليبي در سازمان ملل متحد كه به صف معترضين پيوسته است در مصاحبه خود با شبكه العربيه از وقوع نسل كشي گسترده در غرب ليبي توسط نيروهاي دولتي خبر داد.
همچنين سفير ليبي در هند در گفت وگو با شبكه الجزيره ضمن اعلام استعفاي اعتراض آميز خود گفت كه اين استعفا را نه به دليل خبرهاي رسانه ها بلكه به دليل تماس ها و كسب اخبار وي از داخل ليبي انجام داده است. وي اين اطلاعات را در اختيار رسانه ها نيز قرار دارد.
"نوري المسماري" رئيس مستعفي دفتر تشريفات قذافي كه به پاريس گريخته است روزانه در گفت وگو با رسانه ها به نقل از منابع خاص خود از داخل ليبي، حوادث اين كشور را بازگو مي كند.
گذرگاه هاي مرزي ليبي با ديگر كشورها هم از جمله ديگر منابع دريافت اطلاعات از ليبي هستند. مصر در شرق ليبي، گذرگاه هاي مرزي خود را براي بازگشت اتباع مصري و ساير كشورها باز كرده است. دولت قاهره همچنين با ايجاد بيمارستان هاي صحرايي در نزديك گذرگاه هاي مرزي با ليبي، ميزبان اتباع زخمي ليبي است. رسانه هاي خبري با استقرار خبرنگاران در گذرگاه هاي مرزي ليبي با كشورهاي مصر و تونس ، روايت مردم بازگشته از سرزمين نزاع را براي مخاطبان خود منتقل مي كنند.
اين در حالي است كه در ساير كشورهايي كه با موج تغيير روبه رو بودند يا هستند، خبرنگاران غيردولتي داخلي و خارجي بسياري به فعاليت مي پرداختند و تحولات اين كشورها را گزارش مي دادند.
همچنين در اين كشورها ، مقامات رسمي و مسئول آمارهاي رسمي شمار زخميان و كشته شدگان را در اختيار رسانه ها قرار مي دادند اما اين موضوع در ليبي ديده نمي شود و همين موضوع برآورد شمار قربانيان در ليبي را براي رسانه ها در شرايط نبود منابع رسمي و شفاف سخت و مشكل كرده است.
تلويزيون ليبي ، كپي برابر اصل قذافي!
در اين ميان تفاوت ديگر ليبي با ديگر كشورهاي ميزبان اعتراضات، در كاركرد تلويزيون دولتي اين كشور است. هم اكنون تمامي چند شبكه دولتي ليبي برنامه هاي عادي خود را متوقف كرده و به پخش برنامه هاي شبكه يك به عنوان مهمترين كانال تلوزيوني دولتي مي پردازند.
شبكه يك تلويزيون دولتي ليبي در مقابل شبكه هاي دولتي در كشورهاي مصر و تونس -قبل از سقوط سران اين كشورها- عملكردي متفاوت و البته بسيار ابتدايي و مسخره آميز دارد ، رويكردي كه به رفتار و شيوه عملكردي شخص قذافي نزديك است.
مثلا در روزهاي اوج گيري درگيري ها در ليبي، شبكه اول تلويزيون دولتي اين كشور همراه با ادامه پخش برنامه هاي عادي، به صورت دائمي پيام هايي را در قالب"مهم" يا "خبر فوري "در پائين صفحه تلويزيون زيرنويس مي كند.
متن اين پيام ها در نوع خود جالب توجه هستند. برخي از اين پيام ها اين گونه اند:
"برادر هموطن: نگاهي به امنيت و آرامش و امكانات خود بيانداز. دشمنان به دنبال گرفتن اين امكانات و ثبات و آرامش هستند."
"برادر هموطن: گفته مي شود كشتارهايي در شهرها و روستاهاي متعدد ليبي در حال اتفاق است. بدان كه اين جزئي از جنگ رواني است و اين مطالب دروغ و شايعه هستند پس به مقابله با آنها برخيز زيرا آنها به دنبال تخريب روحيه ، ثبات و امنيت تو هستند. آنها منابع و ثروت تو را هدف قرار گرفته اند زيرا آنها به تو حسودي مي كنند."
"برادر هموطن: مردان را با مواضع آنها مي شناسند؛ زندگي ، ايستادگي عزتمندانه براي كمك به وطن است كه دشمنان در حال حاضر در حال توطئه عليه وحدت و ثبات آن هستند. "
"برادر هموطن: بايد از اقدامات تشنج زا كه با هدف سوء استفاده از جوانان و اجراي توطئه هاست برحذر باشيم. توطئه هايي كه از سوي دشمنان ملت ليبي براي هدف قرار دادن ثبات و امنيت ماست."
"برادر هموطن: با افرادي كه اقدامات تشنج زا مي كنند مقابله كنيد آنها را با همكاري نزديك ترين نيروي امنيتي دستگير كنيد."
"برادر هموطن: شايعه سم است آن را نپذيريد. اخبار دروغ شبكه هاي ماهواره اي را باور نكنيد."
"بردار هموطن: بايد نسبت به اخبار دروغ منتشر شده از شبكه هاي ماهواره اي هوشيار باشيد؛ شبكه هايي كه اين روزها عليه ملت ليبي دست به توطئه مي زنند. شما بايد با مقايسه هر خبري با واقعيت هايي كه از نزديك در منطقه روستا و شهري كه زندگي مي كنيد بتوانيد از صحت آنها آگاه شويد."
(نكته اين كه مخاطب تمام اين پيام ها آقايان هستند و در گفتمان مردسالار ليبي زنان چندان جدي گرفته نمي شوند.)
شبكه تلويزيوني ليبي در اين مدت اكثر برنامه هاي خود را به پخش موسيقي سنتي ليبيايي يا پروژه هاي عمراني اجرا شده در اين كشور اختصاص داده است.
تلويزيون دولتي ليبي در بخش اخبار نيز گزارش هاي جالبي را پخش مي كند. مثلا در يكي از گزارش ها با نشان دادن منطقه آرام نوار ساحلي شهر طرابلس، گوينده گزارش با لحني هيجان زده مي گويد: كجايند شبكه هاي العربيه و الجزيره و بي بي سي كه اين تصاوير را ببينند؟ ببينند آنهايي كه با دروغ پردازي مي خواهند امنيت و ثبات ليبي و ملت آن را بگيرند.
اين درحالي است كه در همان زمان ، جنگنده ها و بالگردهاي ارتش ، مردم را هدف بمب و راكت و تير مستقيم قرار داده بودند و شبكه هاي ماهواره اي عربي تصاويري از قطعه قطعه شدن مردم معترض ليبي به دست نيروهاي دولتي پخش مي كردند.
در گزارش ديگري گوينده با صداي رعب انگيزي خطاب به مخاطبان مي گويد: شبكه هاي ماهواره اي مي گويند مزدوران كلاه زرد مردم را سركوب مي كنند. ما امروز كلاه زردها را به شما نشان مي دهيم. در اين هنگام تعدادي از افراد با لباس شخصي در حالي كه پارچه هاي سبز به رنگ پرچم ليبي بر سرو گردن بسته اند و كلاه هاي ايمني زرد رنگ برسردارند و شعارهايي در حمايت از قذافي سرمي دهند نمايش مي دهد كه سعي مي كردند دوربين را دنبال كنند و شعار بدهند!
در اين هنگام گوينده گزارش مي گفت: آيا اينها مزدور هستند. اينها بخشي از ميليون هاي نفر مردم ليبي هستند كه در حمايت از رهبر خود قذافي به خيابان ها آمده اند.( در ليبي ، حاميان دولت با بازوبند سبز كه رنگ پرچم اين كشور در دوران قذافي است شناخته مي شوند.)
در اقدام خنده دار ديگر ، تلويزيون دولتي ليبي براي پشتيباني از سخنان رهبر اين كشور درباره حضور عناصر خارجي ميان معترضان و اثبات نظريه قذافي درباره مصرف قرص هاي روان گردان توسط معترضين فيلمي از بازداشت و بازجويي از دو تبعه تونسي پخش كرد. از اين دو نفر كه چهره هايي مخوف و شبيه خلافكاران فيلم ها داشتند در تلويزيون سوال شد: خودتان را معرفي كنيد و بگوييد چه ماموريتي داشتيد؟ و آنها هم مي گويند: ما دو تبعه تونسي هستيم و ماموريت داشتيم به ليبي بياييم و بين جوانان ليبيايي قرص هاي اكستازي توزيع كنيم!
همچنين در روزهاي گذشته بلافاصله پس از پايان سخنراني تهديد آميز سيف الاسلام پسر قذافي، تلويزيون دولتي ليبي تظاهرات حاميان قذافي در تاييد اين سخنراني را پخش كرد ؛تظاهراتي كه به جاي مردم تنها چند خودرو و كمتر از 30 نفر حضور داشتند! در ميان آنها نيز چند نفر با لباس نظامي حاضر بودند كه همگي با در دست داشتن عكس هاي قذافي شعارهايي در حمايت از وي مي دادند. يكي از اين شعارها اين بود:" الله معمر و ليبيا و بس (خدا ،معمر، ليبي و بس ) اشاره معمر به معمر قذافي بود.
هم اكنون شبكه الجزيره كه پيش از اين به طور جدي اعتراضات را در تونس و مصر پوشش داده بود اين بار در ليبي نيز دست به همين اقدام زده است با اين تفاوت كه برخلاف گذشته، در اين مقطع شبكه العربيه هم به طور جدي به دنبال پوشش تحولات ليبي است چرا كه روابط تيره ميان ليبي و عربستان سعودي سابقه چند ساله دارد.
البته شبكه الجزيره به دليل ارسال پارازيت هايي از طرف ليبي، در فرستنده هاي ماهواره اي عرب ست و نايل ست غيرقابل دسترسي است و به مانند پوشش اعتراضات مصر، ديگر شبكه ها ي همسوي ماهواره اي با قطع برنامه هاي خود اقدام به پخش برنامه هاي الجزيره مي كنند.
پيوستن مقامات به مردم
همچنين در مقايسه ليبي با ديگر كشورهايي كه شاهد موج اعتراضات بودند يا هستند؛ در همان نخستين روزهاي اعتراضات، همگام با سركوب شديد و بي سابقه مردم معترض، موجي از كناره گيري ها و استعفا ها در ميان ديپلمات ها و مقامات ارشد ليبيايي ظهور كرد كه در مقايسه با ديگر كشورها، تقريبا بي نظير است.
تاكنون ديپلمات هاي ليبي در هند، اندونزي، مالزي، سازمان ملل متحد، آمريكا، چين، اتحاديه عرب و وزيران كشور و دادگستري ليبي و جمعي از سران ارشد نظامي ليبي از سمت خود استعفا دادند.
همچنين بسياري از ارتشيان نيز به مردم ملحق شده اند و جالب اينجاست برخي خلبانان كه مامور بمباران مردم بوده اند ، براي پيوستن به مردم ، چون جايي براي فرود پيدا نكرده اند ، هواپيماي خود را در آسمان رها كرده و با چتر نجات به مردم ملحق شده اند.
نظامي حكومتي گنگ و مبهم
ليبي همچنين برخلاف ساير كشورهاي شمال آفريقا و خاورميانه، از نظام حكومتي پيچيده و گنگ برخوردار است.
معمر قذافي 42 سال قبل ، پس از كودتا عليه نظام پادشاهي وقت ليبي كه آن را انقلاب توصيف مي كند و تا همين الان اصرار دارد رهبر اين انقلاب است؛ به جاي نظام جمهوري، نظام جديدي را به نام "جماهيريه" (مثلاً فوق جمهوري!) ابداع كرد و اين كشور را اينگونه نام گذاري كرد: "جماهيريه عربي سوسياليستي عظيم ليبي ". به جاي استان از كلمه شعبيه به معني مردمي و به جاي بخش در تقسيمات كشوري از كنگره هاي مردمي استفاده كرد.
قذافي پس از كودتا پرچم اين كشور را نيز تغيير داد. پرچم ليبي هم اكنون تنها پرچم جهان است كه تنها از يك رنگ (سبز) تشكيل شده و هيچ آرم يا نشانه اي در خود ندارد. نكته جالب اين كه مردم معترض ، در تظاهرات خود ، پرچم ابداعي قذافي را كنار گذاشته و با پرچم قديمي اين كشور كه سه رنگ (قرمز ، مشكي و سبز ) و در وسطش هم ستاره و هلال دارد ، عليه قذافي شعار مي دهند.
قذافي در نظامي كه ايجاد كرد با ادعاي مردمي بودن، نام وزارتخانه ها را به كميته هاي مردمي تغيير داد و چند نيروي نظامي قدرتمند با سازمان دهي به اصطلاح مردمي تاسيس كرد كه فرماندهي بسياري از آنها را پسران و نزديكان وي برعهده دارد. ارتش در ليبي به انزواي نسبي دچار است و قدرت نظامي در اختيار سازمان هاي شبه نظامي دارد.
قبايل ليبي بلاي جان قذافي
يكي از راه كارهاي قذافي براي ادامه ديكتاتوري و سلطه بر مردم ليبي ، حفظ ساختار قبيله اي مردم اين كشور بود تا هم نياز به ساختارهاي اجتماعي سياسي دنياي جديد كمرنگ شود و هم با كنترل سران قبايل ، به نوعي كل مردم را در كنترل خود داشته باشد.
با اين حال همين ساختار قبيله اي زمينه را براي برخورد شديد بخش هاي زيادي از مردم با قذافي مهيا كرد. با كشته شدن يك يا چند نفر از قبيله ، كل اعضاي آن در برابر دولت موضع مي گرفتند و به صف مخالفان مي پيوستند. همچنين ساختار قبيله اي ، امكان برخورد مسلحانه حاميان قذافي با معترضيني هم قبيله اي را بسيار مشكل و تقريبا غيرممكن ساخت.
حفظ ساختار قبيله اي با حفظ توان استفاده از اسلحه همراه است و همين عامل، مقابله مسلحانه مخالفان قذافي با نيروهاي امنيتي و ارتش را آسان تر كرد.
ليبي در مقايسه با مصر و تونس
ليبي از لحاظ جغرافيايي ميان دو كشور تونس و مصر قرار دارد. دو كشوري كه در دو ماه گذشته با جنبش هاي فراگير و گسترده تغيير روبه رو شدند تا بن علي و حسني مبارك به ترتيب پس از 24 و 30 سال حكومت، از قدرت كنار زده شوند.
با اين حال ليبي در مقايسه با اين دو با شرايط متفاوتي روبه رو است. از لحاظ شاخص هاي اقتصادي در زمينه نرخ بيكاري، درآمد، درآمد سرانه و نرخ بيكاي بهتر از مصر و تونس است. ليبي همچنين برخلاف اين دو كشور از صادركنندگان عمده نفت است و روزانه حدود يك ميليون و 800 هزار بشكه نفت خام توليد مي كند.
ليبي برخلاف كشورهاي مصر، بحرين، الجزاير و تونس، نه در داخل و نه در خارج با گروه هاي مخالف سازماندهي شده روبه رو نبود و براي سال هاي زيادي سكوت گسترده اي در سراسر اين كشور حاكم بود. سكوتي كه تاكنون نشانه اي دال بر رضايت مردم ليبي دانسته مي شد اما با حوادث اخير نشان داد اين قاعده زيرسئوال رفته است.
در ليبي نيز به مانند مصر، بحرين، الجزاير ، يمن و مراكش، كاربران فيس بوك از طريق اين سايت تعامل اجتماعي روز مشخصي را به عنوان روز خشم تعيين كردند و همان روز آغاز دور جديدي از اعتراضات شد. با اين تفاوت كه در همه اين كشورها به جز ليبي، سابقه هاي زيادي از اعلام نارضايتي مردم بروز كرده بود اما وضعيت ليبي اينگونه نبود و حداقل در سال هاي اخير تاريخ چيزي از ابراز مخالف داخلي در ليبي در حافظه ندارد.
اما مهم ترين فرق قيام مردم ليبي با ساير انقلاب هاي منطقه اي ، نحوه برخورد حكومت ليبي با اين موضوع است. در حالي كه در كشورهاي ديگر پليس با باتوم ، گاز اشك آور و حداكثر از گلوله هاي جنگي سلاح هاي سبك عليه مردم بهره برد ، حكومت قذافي مردم را در شهرهاي خود با انواع سلاح هاي سنگين و نيمه سنگين جنگي از جمله جنگنده بمب افكن ها، توپ كشتي هاي جنگي و خمپاره انداز ها مورد هدف قرار داد. با هلي كوپتر به سمت شان راكت شليك كرد ، مردم را با موشك آر پي جي 7 و توپ ضدهوايي هدف قرار داد و حتي به خانه هاي معترضان خمپاره زد و بعد از اين همه جنايت ، قذافي در تلويزيون ظاهر شد و گفت: تا حالا دست به سلاح نبرده ايم ولي اگر اعتراضات ادامه يابد ، برخورد مي كنيم!
پر بيراه نيست كه يكي از مقامات ارشد ليبي كه به مردم پيوسته ، گفته است: اگر قذافي بمب اتم داشت ، در كاربرد آن عليه مردم ترديد نمي كرد.
نكات رسانه اي از انقلاب ليبيليبي بر خلاف ديگر كشورهاي شاهد اعتراضات با فضاي بسيار بسته داخلي از لحاظ فعاليت هاي سياسي، صنفي، رسانه اي و اجتماعي روبه روست. به همين دليل هم اكنون به جز راديو تلويزيون دولتي و چند روزنامه محدود دولتي ليبي، هيچ رسانه ديگري در اين كشور، خبرنگار ندارد و پوشش تحولات ليبي از ديگر راه ها صورت مي گيرد كه در نوع خبر جالب به نظر مي رسد.
به عنوان مثال علاوه بر استفاده از اطلاعات كارشناسان و منابع آگاه خبري كه تمايلي به اعلام نام خود ندارند، ديپلمات ها و مقامات مستعفي ليبي نيز به منابع خبري قابل اطميناني براي رسانه هاي معتبر تبديل شده اند ، مانند ابراهيم دباشي معاون سفير ليبي در سازمان ملل متحد كه به صف معترضين پيوسته است در مصاحبه خود با شبكه العربيه از وقوع نسل كشي گسترده در غرب ليبي توسط نيروهاي دولتي خبر داد.
همچنين سفير ليبي در هند در گفت وگو با شبكه الجزيره ضمن اعلام استعفاي اعتراض آميز خود گفت كه اين استعفا را نه به دليل خبرهاي رسانه ها بلكه به دليل تماس ها و كسب اخبار وي از داخل ليبي انجام داده است. وي اين اطلاعات را در اختيار رسانه ها نيز قرار دارد.
"نوري المسماري" رئيس مستعفي دفتر تشريفات قذافي كه به پاريس گريخته است روزانه در گفت وگو با رسانه ها به نقل از منابع خاص خود از داخل ليبي، حوادث اين كشور را بازگو مي كند.
گذرگاه هاي مرزي ليبي با ديگر كشورها هم از جمله ديگر منابع دريافت اطلاعات از ليبي هستند. مصر در شرق ليبي، گذرگاه هاي مرزي خود را براي بازگشت اتباع مصري و ساير كشورها باز كرده است. دولت قاهره همچنين با ايجاد بيمارستان هاي صحرايي در نزديك گذرگاه هاي مرزي با ليبي، ميزبان اتباع زخمي ليبي است. رسانه هاي خبري با استقرار خبرنگاران در گذرگاه هاي مرزي ليبي با كشورهاي مصر و تونس ، روايت مردم بازگشته از سرزمين نزاع را براي مخاطبان خود منتقل مي كنند.
اين در حالي است كه در ساير كشورهايي كه با موج تغيير روبه رو بودند يا هستند، خبرنگاران غيردولتي داخلي و خارجي بسياري به فعاليت مي پرداختند و تحولات اين كشورها را گزارش مي دادند.
همچنين در اين كشورها ، مقامات رسمي و مسئول آمارهاي رسمي شمار زخميان و كشته شدگان را در اختيار رسانه ها قرار مي دادند اما اين موضوع در ليبي ديده نمي شود و همين موضوع برآورد شمار قربانيان در ليبي را براي رسانه ها در شرايط نبود منابع رسمي و شفاف سخت و مشكل كرده است.
تلويزيون ليبي ، كپي برابر اصل قذافي!
در اين ميان تفاوت ديگر ليبي با ديگر كشورهاي ميزبان اعتراضات، در كاركرد تلويزيون دولتي اين كشور است. هم اكنون تمامي چند شبكه دولتي ليبي برنامه هاي عادي خود را متوقف كرده و به پخش برنامه هاي شبكه يك به عنوان مهمترين كانال تلوزيوني دولتي مي پردازند.
شبكه يك تلويزيون دولتي ليبي در مقابل شبكه هاي دولتي در كشورهاي مصر و تونس -قبل از سقوط سران اين كشورها- عملكردي متفاوت و البته بسيار ابتدايي و مسخره آميز دارد ، رويكردي كه به رفتار و شيوه عملكردي شخص قذافي نزديك است.
مثلا در روزهاي اوج گيري درگيري ها در ليبي، شبكه اول تلويزيون دولتي اين كشور همراه با ادامه پخش برنامه هاي عادي، به صورت دائمي پيام هايي را در قالب"مهم" يا "خبر فوري "در پائين صفحه تلويزيون زيرنويس مي كند.
متن اين پيام ها در نوع خود جالب توجه هستند. برخي از اين پيام ها اين گونه اند:
"برادر هموطن: نگاهي به امنيت و آرامش و امكانات خود بيانداز. دشمنان به دنبال گرفتن اين امكانات و ثبات و آرامش هستند."
"برادر هموطن: گفته مي شود كشتارهايي در شهرها و روستاهاي متعدد ليبي در حال اتفاق است. بدان كه اين جزئي از جنگ رواني است و اين مطالب دروغ و شايعه هستند پس به مقابله با آنها برخيز زيرا آنها به دنبال تخريب روحيه ، ثبات و امنيت تو هستند. آنها منابع و ثروت تو را هدف قرار گرفته اند زيرا آنها به تو حسودي مي كنند."
"برادر هموطن: مردان را با مواضع آنها مي شناسند؛ زندگي ، ايستادگي عزتمندانه براي كمك به وطن است كه دشمنان در حال حاضر در حال توطئه عليه وحدت و ثبات آن هستند. "
"برادر هموطن: بايد از اقدامات تشنج زا كه با هدف سوء استفاده از جوانان و اجراي توطئه هاست برحذر باشيم. توطئه هايي كه از سوي دشمنان ملت ليبي براي هدف قرار دادن ثبات و امنيت ماست."
"برادر هموطن: با افرادي كه اقدامات تشنج زا مي كنند مقابله كنيد آنها را با همكاري نزديك ترين نيروي امنيتي دستگير كنيد."
"برادر هموطن: شايعه سم است آن را نپذيريد. اخبار دروغ شبكه هاي ماهواره اي را باور نكنيد."
"بردار هموطن: بايد نسبت به اخبار دروغ منتشر شده از شبكه هاي ماهواره اي هوشيار باشيد؛ شبكه هايي كه اين روزها عليه ملت ليبي دست به توطئه مي زنند. شما بايد با مقايسه هر خبري با واقعيت هايي كه از نزديك در منطقه روستا و شهري كه زندگي مي كنيد بتوانيد از صحت آنها آگاه شويد."
(نكته اين كه مخاطب تمام اين پيام ها آقايان هستند و در گفتمان مردسالار ليبي زنان چندان جدي گرفته نمي شوند.)
شبكه تلويزيوني ليبي در اين مدت اكثر برنامه هاي خود را به پخش موسيقي سنتي ليبيايي يا پروژه هاي عمراني اجرا شده در اين كشور اختصاص داده است.
تلويزيون دولتي ليبي در بخش اخبار نيز گزارش هاي جالبي را پخش مي كند. مثلا در يكي از گزارش ها با نشان دادن منطقه آرام نوار ساحلي شهر طرابلس، گوينده گزارش با لحني هيجان زده مي گويد: كجايند شبكه هاي العربيه و الجزيره و بي بي سي كه اين تصاوير را ببينند؟ ببينند آنهايي كه با دروغ پردازي مي خواهند امنيت و ثبات ليبي و ملت آن را بگيرند.
اين درحالي است كه در همان زمان ، جنگنده ها و بالگردهاي ارتش ، مردم را هدف بمب و راكت و تير مستقيم قرار داده بودند و شبكه هاي ماهواره اي عربي تصاويري از قطعه قطعه شدن مردم معترض ليبي به دست نيروهاي دولتي پخش مي كردند.
در گزارش ديگري گوينده با صداي رعب انگيزي خطاب به مخاطبان مي گويد: شبكه هاي ماهواره اي مي گويند مزدوران كلاه زرد مردم را سركوب مي كنند. ما امروز كلاه زردها را به شما نشان مي دهيم. در اين هنگام تعدادي از افراد با لباس شخصي در حالي كه پارچه هاي سبز به رنگ پرچم ليبي بر سرو گردن بسته اند و كلاه هاي ايمني زرد رنگ برسردارند و شعارهايي در حمايت از قذافي سرمي دهند نمايش مي دهد كه سعي مي كردند دوربين را دنبال كنند و شعار بدهند!
در اين هنگام گوينده گزارش مي گفت: آيا اينها مزدور هستند. اينها بخشي از ميليون هاي نفر مردم ليبي هستند كه در حمايت از رهبر خود قذافي به خيابان ها آمده اند.( در ليبي ، حاميان دولت با بازوبند سبز كه رنگ پرچم اين كشور در دوران قذافي است شناخته مي شوند.)
در اقدام خنده دار ديگر ، تلويزيون دولتي ليبي براي پشتيباني از سخنان رهبر اين كشور درباره حضور عناصر خارجي ميان معترضان و اثبات نظريه قذافي درباره مصرف قرص هاي روان گردان توسط معترضين فيلمي از بازداشت و بازجويي از دو تبعه تونسي پخش كرد. از اين دو نفر كه چهره هايي مخوف و شبيه خلافكاران فيلم ها داشتند در تلويزيون سوال شد: خودتان را معرفي كنيد و بگوييد چه ماموريتي داشتيد؟ و آنها هم مي گويند: ما دو تبعه تونسي هستيم و ماموريت داشتيم به ليبي بياييم و بين جوانان ليبيايي قرص هاي اكستازي توزيع كنيم!
همچنين در روزهاي گذشته بلافاصله پس از پايان سخنراني تهديد آميز سيف الاسلام پسر قذافي، تلويزيون دولتي ليبي تظاهرات حاميان قذافي در تاييد اين سخنراني را پخش كرد ؛تظاهراتي كه به جاي مردم تنها چند خودرو و كمتر از 30 نفر حضور داشتند! در ميان آنها نيز چند نفر با لباس نظامي حاضر بودند كه همگي با در دست داشتن عكس هاي قذافي شعارهايي در حمايت از وي مي دادند. يكي از اين شعارها اين بود:" الله معمر و ليبيا و بس (خدا ،معمر، ليبي و بس ) اشاره معمر به معمر قذافي بود.
هم اكنون شبكه الجزيره كه پيش از اين به طور جدي اعتراضات را در تونس و مصر پوشش داده بود اين بار در ليبي نيز دست به همين اقدام زده است با اين تفاوت كه برخلاف گذشته، در اين مقطع شبكه العربيه هم به طور جدي به دنبال پوشش تحولات ليبي است چرا كه روابط تيره ميان ليبي و عربستان سعودي سابقه چند ساله دارد.
البته شبكه الجزيره به دليل ارسال پارازيت هايي از طرف ليبي، در فرستنده هاي ماهواره اي عرب ست و نايل ست غيرقابل دسترسي است و به مانند پوشش اعتراضات مصر، ديگر شبكه ها ي همسوي ماهواره اي با قطع برنامه هاي خود اقدام به پخش برنامه هاي الجزيره مي كنند.
پيوستن مقامات به مردم
همچنين در مقايسه ليبي با ديگر كشورهايي كه شاهد موج اعتراضات بودند يا هستند؛ در همان نخستين روزهاي اعتراضات، همگام با سركوب شديد و بي سابقه مردم معترض، موجي از كناره گيري ها و استعفا ها در ميان ديپلمات ها و مقامات ارشد ليبيايي ظهور كرد كه در مقايسه با ديگر كشورها، تقريبا بي نظير است.
تاكنون ديپلمات هاي ليبي در هند، اندونزي، مالزي، سازمان ملل متحد، آمريكا، چين، اتحاديه عرب و وزيران كشور و دادگستري ليبي و جمعي از سران ارشد نظامي ليبي از سمت خود استعفا دادند.
همچنين بسياري از ارتشيان نيز به مردم ملحق شده اند و جالب اينجاست برخي خلبانان كه مامور بمباران مردم بوده اند ، براي پيوستن به مردم ، چون جايي براي فرود پيدا نكرده اند ، هواپيماي خود را در آسمان رها كرده و با چتر نجات به مردم ملحق شده اند.
پرچم دوره پادشاهي پرچم ليبي پس از كودتاي قذافي
نظامي حكومتي گنگ و مبهم
ليبي همچنين برخلاف ساير كشورهاي شمال آفريقا و خاورميانه، از نظام حكومتي پيچيده و گنگ برخوردار است.
معمر قذافي 42 سال قبل ، پس از كودتا عليه نظام پادشاهي وقت ليبي كه آن را انقلاب توصيف مي كند و تا همين الان اصرار دارد رهبر اين انقلاب است؛ به جاي نظام جمهوري، نظام جديدي را به نام "جماهيريه" (مثلاً فوق جمهوري!) ابداع كرد و اين كشور را اينگونه نام گذاري كرد: "جماهيريه عربي سوسياليستي عظيم ليبي ". به جاي استان از كلمه شعبيه به معني مردمي و به جاي بخش در تقسيمات كشوري از كنگره هاي مردمي استفاده كرد.
قذافي پس از كودتا پرچم اين كشور را نيز تغيير داد. پرچم ليبي هم اكنون تنها پرچم جهان است كه تنها از يك رنگ (سبز) تشكيل شده و هيچ آرم يا نشانه اي در خود ندارد. نكته جالب اين كه مردم معترض ، در تظاهرات خود ، پرچم ابداعي قذافي را كنار گذاشته و با پرچم قديمي اين كشور كه سه رنگ (قرمز ، مشكي و سبز ) و در وسطش هم ستاره و هلال دارد ، عليه قذافي شعار مي دهند.
قذافي در نظامي كه ايجاد كرد با ادعاي مردمي بودن، نام وزارتخانه ها را به كميته هاي مردمي تغيير داد و چند نيروي نظامي قدرتمند با سازمان دهي به اصطلاح مردمي تاسيس كرد كه فرماندهي بسياري از آنها را پسران و نزديكان وي برعهده دارد. ارتش در ليبي به انزواي نسبي دچار است و قدرت نظامي در اختيار سازمان هاي شبه نظامي دارد.
قبايل ليبي بلاي جان قذافي
يكي از راه كارهاي قذافي براي ادامه ديكتاتوري و سلطه بر مردم ليبي ، حفظ ساختار قبيله اي مردم اين كشور بود تا هم نياز به ساختارهاي اجتماعي سياسي دنياي جديد كمرنگ شود و هم با كنترل سران قبايل ، به نوعي كل مردم را در كنترل خود داشته باشد.
با اين حال همين ساختار قبيله اي زمينه را براي برخورد شديد بخش هاي زيادي از مردم با قذافي مهيا كرد. با كشته شدن يك يا چند نفر از قبيله ، كل اعضاي آن در برابر دولت موضع مي گرفتند و به صف مخالفان مي پيوستند. همچنين ساختار قبيله اي ، امكان برخورد مسلحانه حاميان قذافي با معترضيني هم قبيله اي را بسيار مشكل و تقريبا غيرممكن ساخت.
حفظ ساختار قبيله اي با حفظ توان استفاده از اسلحه همراه است و همين عامل، مقابله مسلحانه مخالفان قذافي با نيروهاي امنيتي و ارتش را آسان تر كرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر