ميشل اوباما، همسر باراك اوباما و كارلا بروني، همسر نيكولا ساركوزي را مي‌توان خبرسازترين بانوان اول حال حاضر دانست. اما در اين بين، همسر روساي جمهور ايران و كشورهاي خاورنزديك در كجاي دنياي "بانوان اول جهان" ايستاده‌اند؟
ساليان زيادي سياست را تنها قلمرويي مردانه مي‌دانستند كه زنان حتي اجازه‌ي عبور از شعاع چند كيلومتري آن را نداشتند و حضور هيچ بانويي در گفت‌وگوهاي سياسي مردانه تاب آورده نمي‌شد. با اين حال آنها كه تاريخ خوانده‌اند، به‌خوبي مي‌دانند كه هرچند زنان حكم ممنوع الورود بودن به دنياي سياست را داشته‌اند، اما كم نبوده‌اند تصميات حساس تاريخي كه مي‌توان ردپاي پررنگ زنان را در اتخاذ آنها به خوبي مشاهده كرد: قتل اميركبير به فرمان مادر ناصرالدين شاه، آتش زدن تخت جمشيد از سوي اسكندر مقدوني كه برخي معشوقه‌ي وي را محرك آن مي‌دانند و يا ماري آنتوانت، ملكه‌ي نامدار فرانسه كه تأثيرات منفي فراواني بر لويي چهاردهم داشت و او را يكي از مقصران اصلي به راه افتادن انقلاب فرانسه مي‌دانند.
دنياي امروزي سياست با سال‌ها و قرن‌هاي گذشته، دست‌كم از نظر ميزان حضور زنان در اين قلمروي تا پيش مردانه، تفاوت‌هاي چشمگيري داشته است: ميشل اوباما، در زمان مبارزات انتخاباتي همسرش، در چندين مورد به جاي او سخنراني مي‌كند و سرانجام نيز به عنوان نخستين بانوي اول سياه‌پوست آمريكا قدم به كاخ سفيد مي‌گذارد.
پرنسس دايانا، همسر پيشين پرنس چارلز وليعهد بريتانيا، به چهره‌ا‌ي فراملي بدل مي‌شود؛ تا آن اندازه محبوب كه مراسم خاكسپاري‌اش در صف پربيننده‌ترين برنامه‌هاي تلويزيوني جهان قرار مي‌گيرد. اما در اين ميان، بانوان اول كشورهاي شرقي و به خصوص خاورميانه در كجاي دنياي سياست ايستاده‌اند؟ اين منطقه از جهان همواره در تيررس خبري قرار داشته است و روند آنچه كه اين روزها در خاك كشورهاي آن رقم مي‌خورد، باعث شده تا هم‌اكنون بيشتر از گذشته توجه عمومي را به خود جلب كند.
اين بار اما به سراغ زناني رفته‌ايم كه پشت سر دولتمردان اين كشورها ايستاده‌اند و در برخي موارد كمتر نامي از آنها برده مي‌شود؛ بانوان اول شرقي كه خواه زير سايه‌ي پررنگ همسرانشان قرار گرفته‌اند و خواه چنان مستقل بوده‌اند كه چهره‌اشان براي مردمان غرب كره‌ي زمين شناخته شده‌تر از مردانشان است.
بانويي مسن و غير محجبه كه ۲۹ سال پيش با جلال طالباني ازدواج كرد و بيشتر هم تمايل دارد زير سايه‌ي همسر قرار بگيرد. همين امر هم دليلي است كه موجود نبودن عكس‌هايي از وي را توجيه مي‌كند. هيرو ابراهيم احمد تنها يك بار تيتر خبر رسانههاي جهان شد و آن نيز به ماه مه سال ۲۰۰۸ باز مي‌گردد، زماني كه سوءقصدي به جان بانوي اول عراق صورت گرفت.
در آن زمان همسر رييس‌جمهور عراق قصد حضور در مراسمي فرهنگي را در پايتخت اين كشور داشت كه بمبي در نزديكي خودروي وي منفجر شد. در اين حادثه به وي آسيبي نرسيد اما چهار محافظ وي زخمي شدند.
جلال طالباني از طريق پدر همسرش با وي آشنا شد. پدر هيرو ابراهيم احمد نويسنده‌اي كرد بود كه در هنگام تشكيل "اتحاديه‌ي مهيني كردستان" از سوي جلال طالباني از وي حمايت كرد.
آمنه اسم چندان نادري در تركيه به شمار نمي‌آيد و زنان زيادي هستند كه والدينشان در بدو تولد نام مادر پيامبر اسلام را براي آنها برگزيده‌اند. اما تركيه سال‌ها بود كه آمنه‌اي همچون "آمنه اردوغان" را تجربه نكرده بود. اين زن ۵۴ ساله كه در سال ۱۹۷۸ با رجب طيب اردوغان ازدواج كرده، محجبه است و "توربان" به سر مي‌كند. آن هم در كشوري كه تاريخش نام فردي همچون آتاتورك را در خود ثبت كرده و مسئله‌ي حجاب همواره موضوعي بحث‌برانگيز در آن به شمار مي‌رود
از آمنه اردوغان در بسياري از كشورها استقبال مي‌شود، به جز در زادگاهش. محجبه بودن خانم اردوغان براي احمد نجدت سزر، رييس‌جمهور سكولار پيشين تركيه، تا آن اندازه غير قابل تحمل بود كه از او براي هيچ مراسمي دعوت به عمل نياورد.
البته امروزه با به روي كار آمدن عبدالله گل به سمت رياست جمهوري تركيه، كار براي آمنه اردوغان راحت‌تر شده است، زيرا خيرالنسا گل نيز جزو بانوان محجبه‌ي اين كشور محسوب مي‌شود.
زماني كه بشار اسد بر صندلي رياست‌جمهوري سوريه نشست، همسر وي با شلوار جين و تي‌شرت سفرهاي اكتشافي خود را به گوشه و كنار سرزميني كه همسرش اينك مقام اول سياسي در آن را بر عهده داشت، آغاز كرد.
اين بانوي ۳۳ ساله متولد شهر لندن است و پدرش يكي از متخصصان به‌نام سوري در زمينه‌ي قلب محسوب مي‌شود. اسما اسد در رشته‌ي علوم كامپيوتري و ادبيات فرانسه از دانشگاهي در برتانيا فارغ‌التحصيل شد و تنها عشق به همسرش بشار اسد بود كه باعث شد اين زن تحصيلكرده و زيباي عرب به زادگاه والدينش بازگردد. او در سال ۲۰۰۱ نخستين سازمان غير دولتي (NGO) را در سوريه تأسيس كرد.
رانيا ال ياسين را مي‌توان بدون ترديد ستاره‌ي بانوان اول كشورهاي مشرق زمين دانست. زني زيبا و جذاب، با اعتماد به نفس، تحصيلكرده و مسلط به زبان انگليسي كه تاكنون چندين بار مهمان ويژه‌ي برنامه‌هاي تلويزيوني مشهور آمريكا، از جمله "اپرا وينفري" بوده است.
رانيا در روز ۳۱ آگوست سال ۱۹۷۰ در خانواده‌اي فلسطيني‌تبار و با تحصيلات عالي در شهر كويت به دنيا آمد. وي فارغ‌التحصيل رشته‌ي بازرگاني از دانشگاه آمريكايي شهر قاهره است. رانيا در سن ۲۳ سالگي در مراسم شامي با ملك عبدالله، پادشاه كنوني اردن آشنا شد كه اين آشنايي سرانجام به ازدواج اين دو با يكديگر ختم شد.
ملكه رانيا علاوه بر داشتن يك وبسايت شخصي، داراي يك صفحه‌ي اختصاصي در سايت يوتوب نيز هست و تا كنون در فعاليت‌هاي اجتماعي بين‌المللي شركت داشته است. تلاش‌هاي ملكه‌ي اردن در راه احقاق حقوق زنان عرب باعث مخالفت با وي و همچنين دشمن‌تراشي از سوي مسلمانان افراطي براي او شده است.
زماني كه وفا سليمان در سال ۱۹۷۳ با همسرش ميشل سليمان آشنا شد، به هيچ‌وجه گمان نمي‌كرد كه روزي در جايگاه بانوي اول لبنان بنشيند، زيرا در آن زمان ميشل سليمان تازه از دانشگاه نظامي فارغ‌التحصيل شده بود.
از همين رو نيز اين بانوي ۵۷ ساله از همان ابتدا بر روي پاي خود ايستاد و با اتمام تحصيلاتش در رشته‌ي علوم تربيتي شغل معلمي را براي خود برگزيد. وي سپس به عنوان متخصص امور تربيتي در وزارت آموزش و پرورش لبنان مشغول فعاليت شد كه پس از ارتقاي درجه‌ي همسرش به رياست ارتش اين كشور از شغل خود كناره گرفت.
اما مرتبه‌ي بالاي سياسي ميشل سليمان باعث نشد تا همسر وي به خانه‌نشيني روي آورد. وفا سليمان كه خود مادر سه فرزند به شمار مي‌رود، فعاليت‌هاي اجتماعي در زمينه‌ي حقوق كودكان و زنان را در پيش گرفت و توجه خود را بيش از پيش به امور آموزشي معطوف كرد.
همسران رهبران فلسطيني را مي‌توان تنها سايه‌هاي مردانشان دانست؛ زناني كه به ندرت در اجتماع ظاهر مي‌شوند و در معدود دفعات حضورشان نيز همواره در چند قدمي همسرانشان بوده‌اند. امينه عباس، همسر محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين به اين دسته تعلق دارد. او نمونه‌ي كاملا متضاد همسر ياسر عرفات به شمار مي‌رود.
در حالي‌كه همسر عرفات بيش از همه به دليل تمايل به زندگي مجلل و لوكس و مسافرت‌هاي خارج از كشور چهره‌ي شناخته شده‌اي براي رسانه‌ها محسوب مي‌شود، امينه عباس، زني است كه جزييات فراواني از وي در دسترس نيست. از زمان روي كار آمدن محمود عباس، تنها عكس‌هاي اندكي از همسر وي منتشر شده‌اند كه بانويي محجبه را نشان مي‌دهند كه هيچ‌گاه در سفرهاي برون مرزي همسرش را همراهي نكرده است.
آخرين حضور اجتماعي قابل توجه امينه عباس به ماه نوامبر سال گذشته‌ي ميلادي باز مي‌گردد؛ زماني كه بانوان اول كشورهاي عربي در ابوظبي گرد هم آمدند تا براي پيشبرد حقوق زنان با يكديگر گفتگو كنند.
در زندگي‌نامه‌ي محمود عباس آمده است كه او سه فرزند پسر دارد و بزرگترين فرزندش سال‌ها پيش بر اثر نارسايي قلبي درگذشته است.
لفظ بانوي اول در زبان سياسي ايران لفظ رايجي نيست و وجود چنين بانويي در روند كنوني سياسي كشور تصور غريبي است. پس از انقلاب اسلامي، همسران دولتمردان ايران همگي زناني بوده‌اند كه ايستادن در سايه‌ي مردانشان را ترجيح داده‌اند و هيچ‌كدام فعاليت جدي چه در عرصه‌ي سياسي و چه در عرصه‌هاي اجتماعي نداشته‌اند. تصاوير اندكي از آنها نيز منتشر شده و اطلاعات دقيقي هم از زندگي‌نامه‌ي آنان در دسترس نيست.
اعظم السادات فراحي، همسر محمود احمدي‌نژاد است كه تا كنون تنها دو بار همراه همسرش عازم سفر برون مرزي شده كه هر دوي آنها در سال ۱۳۸۷ و به مقصد تركيه و كشور آفريقايي كومور بوده است. تا كنون خانم فراحي يك بار نسبت به وقايع سياسي عكس‌العمل نشان داده است كه آن نيز به نامه‌اي باز مي‌گردد كه وي سال گذشته خطاب به سوزان مبارك، همسر رييس‌جمهور مصر نوشت.
اين نامه به مناسبت حوادث اخير نوار غزه نوشته شده و در آن آمده بود: « سركار خانم سوزان مبارك همسر رئيس‌جمهوري مصر، در شرايطي كه معمولاً همسران روساي جمهوري مسوول خيريه‌ها مي‌شوند و با مردم مستمند و بيمار همدردي مي‌كنند، چطور است كه در اين حادثه عظيم كه همه ملت‌ها به خروش آمده‌اند، شاهد سكوت يا بي‌تفاوتي بعضي از آنها هستيم؟ شما مي‌دانيد فرصت خدمت به مردم و به‌خصوص ستمديدگان، يك هديه و توفيق الهي است و اگر فرصت‌سوزي شود، غضب الهي را به دنبال خواهد داشت.»
بانوي اول افغانستان، زني تحصيلكرده است كه در سال ۱۹۹۹ با حامد كرزاي، رييس‌جمهور اين كشور ازدواج كرد. زينت كرزاي متولد شهر قندهار است و در رشته‌ي پزشكي زنان از دانشگاه كابل فارغ‌التحصيل شده است. او چندين سال در بيمارستاني در پاكستان مشغول به كار بوده اما پس از ازدواج با حامد كرزاي فعاليت بيرون از خانه را كنار گذاشته است.
خانم كرزاي در سال ۲۰۰۴ و در زمان رياست‌جمهوري محمد خاتمي سفري به ايران داشت و در پي آن يك سال بعد ميزبان زهره صادقي، همسر محمد خاتمي شد. اين ديدار يكي از معدود موقعيت‌هايي بود كه براي نخستين بار تصاويري از خانم كرزاي در رسانههاي افغانستان منتشر شد.
حامد كرزاي و همسرش ۱۶ سال با يكديگر اختلاف سن دارند و در سال ۲۰۰۷ صاحب نخستين فرزندشان شدند؛ پسري به نام ميرويس، نام يكي از شاهان پيشين افغانستان.
همسر رييس‌جمهور مصر را مي‌توان در زمرهي زناني دانست كه فعاليت‌هاي خيريه در صدر اولويت‌هاي كاريشان قرار دارد. ليست مؤسساتي كه توسط سوزان مبارك اداره مي‌شوند يا اينكه او در آنها سهمي دارد، طولاني است. براي اين بانوي سالخورده حضور در برنامه‌ي كودك به همراه لارا بوش، بانوي اول پيشين آمريكا و كتابخواني براي بچه‌ها با هدف تشويق آنها به مطالعه، كاري خارج از قاعده نيست.
خانم مبارك در سال ۱۹۴۱ از مادري پرستار اهل كشور ولز و پدري مصري و پزشك متولد شده و در دانشگاه آمريكايي قاهره در رشته‌ي علوم سياسي و علوم اجتماعي تحصيل كرده است. او دو پسر دارد كه تنها آنها او را "مامان" صدا نمي‌زنند، زيرا رسانههاي كشور مصر هم بيشتر با عنوان "مامان سوزان" از بانوي اول اين كشور ياد مي‌كنند.
سارا نتانياهو زني است كه هرچند عنوان بانوي اول اسرائيل را با خود يدك مي‌كشد، اما در برخي موارد همسرش ترجيح داده است تا از حضور وي در مراسم رسمي چشم‌پوشي كند. مستخدمان و كاركنان منزل نخست‌وزير اسرائيل از صحنه‌هاي مرافعه، حسادت‌هاي زنانه يا تحقير كردن زيردستان توسط اين بانوي ۵۱ ساله ياد مي‌كنند.
از دوره‌ي نخست به روي كار آمدن نتانياهو، اين امر براي رسانههاي اين كشور نيز روشن شد كه همسر وي را نمي‌توان در زمرهي زنان با اعتماد به نفس دانست. بنيامين نتانياهو تقريبا در تمامي مبارزات انتخاباتي خود در ابتداي سال جاري ميلادي بدون همسرش در اجتماع حاضر مي‌شد.
در هنگام سفر بنيامين نتانياهو به واشنگتن، مشاوران سياسي وي سخت براي برآورده كردن درخواست سارا نتانياهو تلاش مي‌كردند كه مايل بود با ميشل اوباما ديدار كند. هرچند دست آخر خانم اوباما رفتن به يك مراسم باله در نيويورك را به برگزاري اين ديدار ترجيح داد.
از زمان شروع دوره‌ي دوم رياست جمهوري نتانياهو، همسر وي سعي كرده است تا جنبه‌ي ديگري از خود را به نمايش بگذارد. او فعاليت‌هايش را بيش از همه بر روي شغلش كه روانشناسي كودك در اداره‌ي شهري اورشليم است، متمركز كرده است. اين بار بانوي اول اسرائيل مشغله‌هاي شغلي‌اش را دليل عدم همراهي همسرش در سفر اخير اروپايي وي ذكر كرده است.
سلام
پاسخحذفخیلی حوشحالم که بالاخره همشهریای عزیز هم به خودشون اومدن. ولی کاش وبلاگتون فقط سیاسی نباشه چون بعنوان کسی که شاید یه دو تا پیراهن بیشتر پاره کرده باشه به این نتیجه رسیدم که مشکل اصلی ما دین هست نه سیاست. تا نگاه ما به دین اینقدر سنتی و متحجرانه است هر حکومتی هم که بیاد لزوما دیکتاتوری خواهد بود فرق نمی کنه احمدی نژاد باشه یا موسوی. من در زمان دانشجویی طعم تلخ نا برابری های زمان موسوی را کشیدم. یادتون باشه شخص مهم نیست