۱۳۹۱ اردیبهشت ۷, پنجشنبه

در دامگه حادثه؛ گفتگو با پرویز ثابتی مدیر امنیت داخلی ساواک؛ عرفان قانعی‌فرد

در هر شماره از «کتاب گویا» معمولاً دو کتاب را معرفی می کنیم اما در این شماره، تنها به معرفی کتاب «در دامگه حادثه» خواهیم پرداخت تا امکان بررسی دقیق‌تر آن فراهم بیاید.

بررسی دوران‌های تاریخی، اگر از زوایا و جوانب گوناگون انجام شود، این امکان را برای محققان بعدی و خوانندگان فراهم می‌آورد که غثّ‌وسمین را از هم تشخیص دهند و درستی و نادرستی آن‌چه را که به رشته تحریر در آمده است دریابند. هر گاه تعداد این زوایا و جوانب کم باشد، احتمال به اشتباه افتادن خواننده زیاد می‌شود و آن‌چه را که مقرون به واقعیت نیست، واقعیت می‌پندارد. به‌عنوان مثال، با خواندن کتاب‌های «پاسخ به تاریخ» محمدرضا شاه پهلوی یا «کهن دیارا»ی فرح پهلوی، می‌توان تصویری از دوران سلطنت پهلوی دوم به‌دست آورد ولی این‌که این تصویر -که از ذهن دو شخصیت ممتاز سیاسی که مستقیماً شاهد رویدادها و عامل مؤثر شکل دادن به آن بوده‌اند بی‌واسطه روی کاغذ آمده- تصویری صحیح و دقیق و منطبق با واقعیت است، تنها با خواندن این دو کتاب اثبات نمی‌شود. با مطالعه کتاب «یادداشت‌های عَلَم» و نگاه از زاویۀ دیگر، حقایقِ بازگو شده توسط آن دو شخصیت رنگ دیگری به خود می‌گیرد، و به همین ترتیب نگاه به رویدادهای آن دوران وسیع‌تر و گسترده‌تر می‌شود.

در طول سال‌های اخیر، خاطرات چندی از دوران زمامداری پهلوی منتشر شده است که هر یک به جای خود برای روشن شدن گوشه‌های تاریک تاریخ آن دوران مفید بوده است، اما از میان این خاطرات، تنها چند کتاب هست که نقش تعیین‌کننده در شکل‌گیری ذهنیّت محقّقِ تاریخ نسبت به آن دوران بازی می‌کند. یکی از این کتاب‌ها، «یادداشت‌های علم» است که بدون وجود آن، تاریخ دوران پهلوی یقیناً شکل درستی به خود نمی‌گرفت و بسیاری از حقایقِ مکتومِ مربوط به آن آشکار نمی‌گشت.

شاید بتوان کتاب گفت‌وگو با پرویز ثابتی را نیز در گروهِ کتاب‌های پُر اهمیّت برای شکل دادن به تاریخ آن دوران ارزیابی کرد. البته منظور از شکل دادن، همیشه شکل دادن مثبت نیست و می‌توان به موارد گمراه‌کننده نیز که نگاه به تاریخ را معیوب می‌کند اشاره کرد. در مورد آن‌چه آقای ثابتی در این کتاب نوشته‌اند، بحث و گفت‌وگوهای بسیاری حتی پیش از انتشار رسمی کتاب صورت گرفته است و تعداد زیادی از افرادی که در آن دوران حضور داشته‌اند و تأثیر مستقیم عمل‌کرد آقای ثابتی را با پوست و گوشت خود احساس کرده‌اند، گفته‌های ایشان را رد می‌کنند و آن‌ها را درست نمی‌دانند.

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر